-(e)KO /-(r)EN

NONGO galderari erantzuteko erabiltzen den -(e)ko atzizkiak kokapena adierazten du (anitzetan, tokia edo jatorria, eta berdin mementoa edo helburua ere):

Baionako ibaiak (tokia)
Georgiako dantzariak (leku-denborazko jatorria)
Urteko sasoiak (mementoa)
Laneko tresna (helburua)

NOREN galderari erantzuteko erabiltzen den -(r)en atzizkiarekin izenarekiko jabegoa adierazten da, baita bestelako mendekotasun harremanak ere, hala nola NORK eta NOR funtzioa gauzatzen dutenak, eta osotasun/zati harremanak:

Okinaren labea (jabegoa)
Ikaslearen idazlana (NORK egina)
Erromaren suntsitzea (NORen/ZERen suntsitzea)
Zuhaitzaren enborra (osotasun/zati)
Zure etxearen gainean / barnean / erdian / bazterrean / azpian
(izena + tokia - postposizio izenak: gain, azpi, erdi, bazter, barne...)

Testuinguru beretan agertzen direlarik, -(e)ko eta -(r)en atzizkiek ñabardura erakusten dute erran-nahian:

Afrikako iparraldean gertatu dira jazarraldiak. (= Marokotik Egiptorako gunean)
Afrikaren iparraldean gertatu dira jazarraldiak. (= Mediterraneoa, Europa...)

Euskaltzaindiko bilkura (= Euskaltzaindia toki gisa hartzen da. Maiz hala egiten da, erakundea aipatzean ere.)
Euskaltzaindiaren bilkura (= Erakundeak bilkura egin du.)

Batelako kordak (= batelan diren kordak.)
Batelaren kordak (= batelaren osagai? diren kordak.)

Entitate bateko elementu baten seinalatzeko erabiltzen diren buru, ordezkari, lehendakari, zuzendari, edo arduradun gisako izenekin ere anitzetan biak dira posible (beti ere ñabardura batekin), baina -(e)ko erabiltzeko joera hedatua da:

Etxeko nagusia
Ikasgelako ordezkaria
Gure herriko auzapeza

Gaiaren barnatzeko:
Berriaren estilo liburua
https://www.berria.eus/estiloliburua/eliburua/idazkuntza#702

Euskara Batuaren Eskuliburua (EBE), Euskaltzaindia,
https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?&option=com_ebe&view=bilaketa&Itemid=1161&task=bilaketa&lang=eu&id=934

Wikipedia
https://eu.wikipedia.org/wiki/Izenlagun#Noiz_-EN_eta_noiz_-KO?

Trask, R.L., 1985, -KO atzizkia euskaraz. Euskera 30(2): 165-173.
http://www.ehu.eus/seg/_media/morf/4/3/1/sak/11854.pdf

Goenaga, Patxi. 2001. -en eta -ko atzizkiez berriro. Euskal Gramatikari eta Literaturari buruzko ikerketak XXI. mendearen atarian, Bilbo: Euskaltzaindia, 279-303.

Artikuluari erantzun

aurretiaz moderatua

Kontuz, zure iruzkina berrirakurria eta adostua izan eta agertuko da.

Nor zara?
Zure iruzkina hemen gehitu

Inprimaki honek SPIPen lastermarkak onartzen ditu [->url] {{gizena}} {etzana} <quote> <code> eta HTML kodea <q> <del> <ins>. Paragrafoen sortzeko, lerro huts batzuk utz itzazu.

Gako-hitz : - spip2spip -

Iruzkinak jarraitu: RSS 2.0 | Atom