-(e)KO /-(r)EN
NONGO galderari erantzuteko erabiltzen den -(e)ko atzizkiak kokapena adierazten du (anitzetan, tokia edo jatorria, eta berdin mementoa edo helburua ere):
✅ Baionako ibaiak
(tokia)
✅ Georgiako dantzariak(leku-denborazko jatorria)
✅ Urteko sasoiak(mementoa)
✅ Laneko tresna(helburua)
NOREN galderari erantzuteko erabiltzen den -(r)en atzizkiarekin izenarekiko jabegoa adierazten da, baita bestelako mendekotasun harremanak ere, hala nola NORK eta NOR funtzioa gauzatzen dutenak, eta osotasun/zati harremanak:
✅ Okinaren labea
(jabegoa)
✅ Ikaslearen idazlana(NORK egina)
✅ Erromaren suntsitzea(NORen/ZERen suntsitzea)
✅ Zuhaitzaren enborra(osotasun/zati)
✅ Zure etxearen gainean / barnean / erdian / bazterrean / azpian
(izena + tokia - postposizio izenak: gain, azpi, erdi, bazter, barne...)
Testuinguru beretan agertzen direlarik, -(e)ko eta -(r)en atzizkiek ñabardura erakusten dute erran-nahian:
✅ Afrikako iparraldean gertatu dira jazarraldiak.
(= Marokotik Egiptorako gunean)
✅ Afrikaren iparraldean gertatu dira jazarraldiak.(= Mediterraneoa, Europa...) ✅ Euskaltzaindiko bilkura
(= Euskaltzaindia toki gisa hartzen da. Maiz hala egiten da, erakundea aipatzean ere.)
✅ Euskaltzaindiaren bilkura(= Erakundeak bilkura egin du.) ✅ Batelako kordak
(= batelan diren kordak.)
✅ Batelaren kordak(= batelaren osagai? diren kordak.)
Entitate bateko elementu baten seinalatzeko erabiltzen diren buru, ordezkari, lehendakari, zuzendari, edo arduradun gisako izenekin ere anitzetan biak dira posible (beti ere ñabardura batekin), baina -(e)ko erabiltzeko joera hedatua da:
✅ Etxeko nagusia
✅ Ikasgelako ordezkaria
✅ Gure herriko auzapeza
Gaiaren barnatzeko:
Berriaren estilo liburua
https://www.berria.eus/estiloliburua/eliburua/idazkuntza#702
Euskara Batuaren Eskuliburua (EBE), Euskaltzaindia,
https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?&option=com_ebe&view=bilaketa&Itemid=1161&task=bilaketa&lang=eu&id=934
Wikipedia
https://eu.wikipedia.org/wiki/Izenlagun#Noiz_-EN_eta_noiz_-KO?
Trask, R.L., 1985, -KO atzizkia euskaraz. Euskera 30(2): 165-173.
http://www.ehu.eus/seg/_media/morf/4/3/1/sak/11854.pdf
Goenaga, Patxi. 2001. -en eta -ko atzizkiez berriro. Euskal Gramatikari eta Literaturari buruzko ikerketak XXI. mendearen atarian, Bilbo: Euskaltzaindia, 279-303.
Artikuluari erantzun
Iruzkinak jarraitu: |