Poesia nahas-mahas adin guzientzat... Amets berriak asmatzeko (IKASOLAS)

Muxu frexko-frexkoak
Elurra bezain zuri
euria bezain fresko;
Kanpoan irri
barnean malko;
Alaitasunaren eta tristuraren artean
zenbat urrats ote?
Elurra bezain zuri
euria bezain fresko;
Burua ilun
kopetilun,
gogoilun.
Bihotza zuri
zuri keinuka:
Zure eta nire artekoa
zenbat urratsekoa ote?
Elurra bezain zuri
euria bezain fresko;
Gogo iluna argitzeko
zeru goibela:
Zeru goibeleko tarte urdina
hori ote itxaropena?
Euripean bizirik sentitzea.
Muxuak – Ainara Maia Urroz, Iñaki Martiarena Otxotorena, Zortziko, 2018
Bestaldeko muxuak

Bihotz
Heriotz
Hotz
Tz
Z
Zorroan ditut sarturik ametsak
Lozorrotik ateratzeko garaia
Zulotik atera eta amets berriak asmatzeko.
Muxuak – Ainara Maia Urroz, Iñaki Martiarena Otxotorena, Zortziko, 2018
Olerki xuxurlatuak
Kalabazan taldeak hainbat olerki proposatu zien Baigorriko ikasleei Olerki Xuxurlatuak proiektuaren karietara. Besteak beste:

Esango dizut
behin entzun nuena:
asko daukana baino
aberatsago dela
gutxi behar duena.
Esango dizut
behin entzun ez nuena:
gutxi daukana baino
behartsuago dela
asko behar duena.
Ilunorduak eta argilaurdenak, J. Ormazabal, Elkar, 2007
Besarkada, Uxue Alberdi, ilustr: Maite Gurrutxaga
Besarkada
Haizea dabil atean,
zakurra zaunka katean.
Egin zaidazu toki txiki bat
zure besoen artean.
Bi besoekin borobil,
bi besoekin oro bil.
Zure sehaskan nire burua
ahaztu nahiean nabil.
Dardar naiz, baina bi esku...
ingura nazazu estu;
nire gorputzak haize bortitzen
batere beldurrik ez du.
Amapola bat larrean,
belarria bularrean:
bihotza gaur zu entzun nahi zaitut
mundua entzun beharrean.
Petaloak tximeleta,
lilia azal gordeka.
Biluzik nago, jantzi nazazu
hemen hotzak nago eta.
Ibaiak zubia hil du,
urtu naiz eta amildu.
Askatu eta utzi erortzen,
utzi joaten, baina bildu.
Lore urdin bat negarrez
hasi da ilunabarrez:
marea gora dator, maitea,
bete gaitzala aparrez.
Badatoz haize hegoak,
zure hatsaren beroak.
Utzi uzkurtzen eta laztandu
itzazu nire hegoak.
Haizea naiz eta ura.
Besarkada lurrundu da.
Orain aske naiz, zuri eskerrak
berriz sortu naiz mundura.
Haizea dabil atean,
zakurra zaunka katean.
Nahi al zenuke toki txiki bat
nire besoen artean?
Besarkada - Uxue Alberdi, Maite Gurrutxaga, Elkar, 2015
Arrain begiak
Arrainen ametsek ez dute tapakirik,
lotan ere begiak zabalik.
(Leire Bilbao)

Arrain ezkatak
Ezkata bat hatz batean,
itsasoa esku betean.
(Leire Bilbao)

Errepidea
Igelak zeharkatu du errepidea.
Errepideak zeharkatu du igela.
(Leire Bilbao)

Dortoka
Dortokak
bere etxean ohe bat darama
ohea eta frigorifikoa
ohea, frigorifikoa eta lanpara
ohea, frigorifikoa, lanpara eta besaulkia
ohea, frigorifikoa, lanpara, besaulkia eta hortzetako eskuila
eta baita ere
barregura,
barregura eta tristura
barregura, tristura eta beldurra
barregura, tristura, beldurra eta jakin-mina
barregura, tristura, beldurra, jakin-mina eta poza
eta zerbait behar duenean
sartzen da etxe barrura
eta hartzen du
behar duen hura.
(Leire Bilbao)
Txitxarroa eta atuna
Txitxarro harroak
eta atun tuntunak
itsas hondoan
egin zuten tupust,
isatsez isats,
hegalez hegal, muturrez mutur.
Hau atun tuntuna,
esan zion txitxarroak.
Hau txitxarro harroa,
atunak.
Tematu ziren, batak “a”, besteak “e”,
ingurua burbuilez
bete arte.
Bat-batean sarea
erori zitzaien gainera.
Nola handik atera?
Zuloetatik joan ziren laster
harrokeria eta tuntunkeria
eta heldu ziren heldu ere
itsas sakonera.
Sarean gora, ordea,
irten ezinik, harrapatuta
elkarrekin abiatu ziren
isatsez isats,
hegalez hegal,
muturrez mutur
txitxarroa eta atuna.
(Leire Bilbao)
Beldurra
Saguak katuari
katuak zakurrari
zakurrak otsoari
otsoak eguzkiari
eguzkiak ilargiari
ilargiak saguari.
(Leire Bilbao)

Hodeiak
Hegan egiten duten ardiak
dira hodeiak,
behin gure loari
ihes egin ostean.
(Leire Bilbao)
Nola edan euria
Euri zaparrada, euri zaparrada
igelak putzutik irten dira, hara!
Euri zaparrada, euri zaparrada
karakolak bere etxea du laga
euri zaparrada, euri zaparrada
sugelandreak buztana bistara
euri zaparrada, euri zaparrada
bareak pirritan gorantz arbolara
euri zaparrada, euri zaparrada
lur azpitik gora zizare ilara
euri zaparrada, euri zaparrada
neu ere arraina bihurtu naiz bada
euri zaparrada, euri zaparrada
aterkia itxi, mingaina atara!
(Leire Bilbao)
Zintzilik
Hanka biak zintzilik
zuhaitz adarretatik.
Hanka biak zintzilik
zubi izkinatik.
Hanka biak zintzilik
moilako petriletik.
Hanka biak zintzilik
balkoi hegaletik.
Hanka biak zintzilik
teilatu ertzetik.
Hanka biak zintzilik
dorretxe puntatik.
Hanka biak zintzilik
ilargitik bertatik.
Hanka biak zintzilik
aulkitik ditut nik!
(Leire Bilbao)
Behi bi
Baziren behin bi behi pinta,
Josefina eta Lupita,
errape eder, larru zuri-beltz
lasai eguzki-begitan.
Goizeko belarra janez
larruak larrua babes
egun osoa pasatzen zuten
zezen beltzengandik ihes.
Hausnartu eta hausnartu
lasai nahi zuten arnastu
erabaki bat buru-bihotzez
eta adarretatik hartu.
Inori egin gabe kasu
mu eta mu, pausuz pausu
igaro zuten baso iluna
mu eta mu eta musu.
Baziren behin bi behi pinta
Josefina eta Lupita,
mu eta muu eta musu,
gozo eguzki-begitan.
(Leire Bilbao)
Atxisssssssss!!!!!!!
Doministiku egin nuen behin,
hain gogor egin ere
hitzak eta letrak nahastuta atera zirela nire ahotik.
Atxis egin nuen
eta begiak atera zitzaizkidan beren zulotik.
Usin egin
eta besoak askatu enborretik.
Atxis egin
hankak atera korrika.
Usin
belarriak, txoriño bi bezala, hegan.
Doministiku
eta gorputzeko ilea dantzan.
Ai, eta atxis egiteko gogoari eutsi nionean!
Doministiku egiteko gogoari eutsi
eta buruko ilea belarra bezain tente jarri zen bat-batean.
Usina jan
eta belarriak, lapak bezala, atxiki ziren gogor nire burura.
Atxisa moztu
eta hankak, puzzlea legez, lotu gorputzera.
Doministikua irentsi
eta besoak, txoriak habiara bezala, bueltan etorri ziren enborrera.
Usinari irteten utzi ez
eta begiak sartu betazaletan.
Atxisa barruan mantendu
eta azkenean,
eztarriko kili-kiliari eutsi nionean,
gazi gozo mikatz mingots eta garratz
mingainean nituen dastatu
hitzak eta letrak denak nahas-masean!
(Leire Bilbao)

Xomorropoemak eta beste piztia batzuk, Leire Bilbao, Maite Mutuberria, Pamiela, 2016.
Txori migratzaileak
Iparretik hegora
txori migratzaileak
mugarik gabeko zeruan.
Hegotik iparrera
giza migratzaileak
zerurik gabeko mugetan.
(Leire Bilbao)

Ipurtargiak
Ipurtargiak dira
lehorreko marinel galduen
farozainak.
(Leire Bilbao)

Denbora
Leihoko kristaletik aldentzen ari den
eulia da
denbora.
(Leire Bilbao)

Termita
Termita
egurrezko labirintoak
eraikitzen ari den
arkitektoa da,
ametsezko gazteluak buruan
eta zerrautsa inguruan.
(Leire Bilbao)

Kalatxoriak
Itsasontzia portura sartzen.
Margo zuriak dira kalatxoriak.
Arrainak, arrainak! Idazten
beren hegoekin zeruan.
(Leire Bilbao)
Izarrak
Krokodilo begiak dira
izarrak,
mundu urdin honetan gertatzen dena
irentsi ezinik.
(Leire Bilbao)

Dinosauroaren (eta Monterrosoren) itzala
Esnatu zenean,
dinosauroa han zegoen artean.
Bere itzala ikusi zuen irteten
logelako atean.
(Leire Bilbao)
Gabrielen barraskiloa
Neure etxea defendatuko dut
kazkabarraren,
oinetakoen,
harrien,
denboraren kontra.
Neure etxea defendatuko dut
bakardadearen,
gogoetaren,
neure buruaren,
libertatearen
alde.
(Leire Bilbao)



Piztipoemak eta beste xomorro batzuk, Leire Bilbao, Maite Mutuberria, Pamiela, 2016.

Nire aitaren etxea
defendituko dut.
Otsoen kontra,
sikatearen kontra,
lukurreiaren kontra,
justiziaren kontra,
defenditu
eginen dut
nire aitaren etxea.
Galduko ditut
aziendak,
soloak,
pinudiak;
galduko ditut
korrituak,
errenteak,
interesak,
baina nire aitaren etxea defendituko dut.
Harmak kenduko dizkidate,
eta eskuarekin defendituko dut
nire aitaren etxea;
eskuak ebakiko dizkidate,
eta besoarekin defendituko dut
nire aitaren etxea;
besorik gabe,
sorbaldik gabe,
bularrik gabe
utziko naute,
eta arimarekin defendituko dut
nire aitaren etxea.
Ni hilen naiz,
nire arima galduko da,
nire askazia galduko da,
baina nire aitaren etxeak
iraunen du
zutik.
(Gabriel Aresti, 1963)
Plazer tantak
gozamena
besterik ez naiz
zirraraz
bildutako gorputza
plazer tantazko
putzua
epela
umela
tximeletak
dantzan dituen
sabela
Alde erantzira nabil, Ekhine Eizagirre,Susa, 2016

Inork agintzen ez didalako
dut maite
maite dudana. 
Inork agintzen ez didalako
ditut basamortua eta izarlokak maite. 
Itsasontzi noragabeak, gauerdiko biolinak 
ilunabarren margoa, xorino hezurttoen higidura, 
sagarrondoetan eskegiriko bihotz horiak, 
tristura handiegia zaien neskatxak
eta zure irria, zure irria ere 
inork agintzen ez dudalako 
dut maite.
(Joseba Sarrionandia)

Ikus 2018ko azaroko Olerkia “Izarrekilan pestan dugu zerua”
IKASOLAS