Jose Maria San Sebastian jauna, edo-ta 'Latxaga' idazlea, gure erriaren izakera zer dan aztertzen saiatzen da liburu ontan. Gure portaerak zer iturri, sustrai eta giltza-arri dituan, alegia.
Bi bide aukeratu ditu ortarako: bata, leendik liburu, aldizkari eta abarretan argitaraturik zegoena; bestea, gure erritar jatorren aotik entzun duana edo aien artean ikusi duana. Bi iturri oietan aberatsena bigarrengo au izan duala esango genduke.
Baiña paltsokeriaren erdoiak ez du Latxagaren lumarik ikuitu. Euskaldun alderdi onak eta txarrak berdin azaltzen ditu. Ausardi puska bat ere bearrezkoa da ortarako fure artean. Bejondaiola, beraz, berari, au bezalako lanak gure mesederako dirala dudarik ez da eta.