Gernikako arbolaren sortzailea, euskaldunon bardorik ezagunena dugu. XIX. gizaldiko erromantizismoari aurpegia eta haragia jarri zizkion Urretxuko bertsolariak. J. M. Iparragirreren kantuak euskaldun guztien ondarre bilakatu dira eta herri oso baten beldurra eta itxaropena usna daiteke bere poesia ezagunetan.
J. M. Iparragirreren poema eta bertso guztiak bildu ditugu hemen.