Lehenean jasotzen denez, hizkuntzari dagokionez, 50eko hamarkadan «arazo handiak» zeuden idazteko hautatu beharreko ereduaren inguruan. Resurreccion Maria Azkuek proposatutako gipuzkera osotuaren eta Federico Krutwigek proposatutako lapurtera klasikoaren artekoa izan zen eztabaida nagusia. 1956tik aurrera, ordea, Hego Euskal Herriko idazleen arteko beste haustura bat sortu zuen Jokin Zaitegik egindako proposamen garbizaleak. Koldo Mitxelena izan zuen areriorik gogorrena Zaitegik hasitako bideak, eta Txillardegi, Gabriel Arestik eta bestek Mitxelenaren bidearen alde egin zuten.
Ideologiari dagokionez, existentzialismoak «markatu» zuen hamarkada. Hasieran existentzialismoaren aurkako jarrera nagusitu zen, baina Txillardegiren “Leturiaren egunkari ezkutua” nobelaren argitalpenaren ondotik, 1957an, batzuek «nolabaiteko onarpena» eman zioten, «beren ñabardurekin» izan bazen ere.