Mendeurrenak gertakari historikoak gogora ekartzeko baliatu ohi dira, eta hori da Lehen Mundu Gerrarekin (1914-1918) gertatzen ari dena. Ez, ordea, gisa berean, Euskal Herriko alde batean edo bestean. Ipar Euskal Herrian ohi baino ozenago aipatuko dira orduko gertakariak, baina, egia erran, 14ko Gerlaren edo Gerla Handiaren presentzia etengabea izan da orain arte ere, Iparraldeko herritarren memoria kolektiboan.

Hego Euskal Herrian desberdina da gerra harekiko harremana, eta aitortu behar bada ere aurten interes berezia jartzen ari direla hainbat argitalpen eta komunikabide, funtsean, 100 bezalako zenbaki borobilen ondorio da: 2013 arte, nehor gutxi gogoratzen zen gerra hartaz, zerbait franko lauso bezala zekusaten, baina Hegoaldeko jendeak aitortzen du oso gutxi dakiela gerra hartaz, oso gutxi irakatsi zaielako, gutxi aipatu delako orain arte. Alabaina, Hego Euskal Herriak ez zuen zuzenean bizi izan gerra hura, eta franko urruneko zerbait bezala sentitu izan du beti. Gauza bera erran liteke Bigarren Mundu Gerraz ere, baina Lehenak ez bezala, Bigarrenak, bederen, presentzia handia izan du zineman eta historia orokorreko orrialdeetan.