1813/1814 urteetan Lapurdin eta Nafarroan gertakarietaz gauza gutti ginazkien, salbu Mugerren guda bat izan zela oroigarriagatik. Izan da ere bertzerik Urdazurin, Heletan, Garruzen, eta ezin ditugu isilean utzi. Napoleonen 70 000 soldaduek eta hauekin etsai aliatuen bertze 100 000-ek gerla gogorra gure lurretan ereman zuten. Gure eskualdea xirtxikatua, materialki errotik ondatua eta moralki desegina gelditu zen, miseria gorrian, usaian baino askoz hil gehiago utziz, 14/18 gerlan bezenbat eta hori 1794 an jasandakoaren ondotik. Ez da holakorik aipatu historio ofizialean.